Khutbah Gerhana Bulan

KHUTBAH SHALAT GERHANA BULAN

Rabu Legi, 31 Januari 2018

اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِى خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَاْلأَرْضَ. أَشْهَدُ أَنْ لَّا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُ إِلَى يَوْمِ الدِّيْنِ. أَمَّا بَعْدُ. فَياَ عِبَادَاللهِ أُوْصِيْكُمْ وَإِيَّايَ بِتَقْوَاللهِ فَقَدْ فَازَ الْمُتَّقُوْنَ. وَقَالَ اللهُ تَعَالَى فِيْ كِتَابِهِ الْكَرِيْمِ أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ:

وَآيَةٌ لَّهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُم مُّظْلِمُونَ. وَالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ۚ ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ. وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّىٰ عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ. لَا الشَّمْسُ يَنبَغِي لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ ۚ وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ. 

Jama’ah Rahimakumullah,

Mangga kita sedaya sami ngunjukaken syukur wonten ngarsa dalem Allah SWT karana sedaya peparingipun ingkang sampun kita tampi, langkung-langkung paringipun pitedah Iman lan Islam. Mangga kita tansah ningkataken ketaqwaan kita dhumateng Allah SWT kanthi taqwa ingkang sakleres-leresipun. Salawat lan salam manga tansah kita aturaken dhumateng Nabiyullah Muhammad SAW. Kanthi kita tansah maos salawat menika, mugi-mugi samangke kita kaparingan syafa’at saking Kanjeng Nabi mbenjing ing dinten kiyamat. Amin.

Dalu menika kita sedaya saget nyekseni kedadosan grahana mbulan total. Prastawa kados dalu menika namung kedadosan saben 152 tahun sepisan. Namung tiyang ingkang dipun wastani ulil albaab (tiyang ingkang menggalih kanthi iman) kemawon ingkang purun menggalihaken prastawa grahana lan purun mendhet hikmahipun. Prastawa grahana kadangkala ketingal ngajrih-ajrihi. Kanthi alon-alon mbulan ketingal peteng sakperangan, lajeng peteng sedaya. Lajeng ketingal ragi padhang mbaka sekedhik, lan wangsul padhang kados padhanging purnama. Kedadosan kados mekaten wau ing saktengahing masyarakat lajeng wonten mitos bilih mbulan dipun tedha buta. Tiyang-tiyang lajeng sami nuthuk kentongan lan bedhug minangka pralambang nuthuk padharanipun buta. Lan panuthukipun tiyang-tiyang wau dipun anggep kasil kanthi wangsul padhangipun malih mbulan kados kawontenan sakderengipun.

Sakperangan masyarakat pitados ugi bilih prastawa grahana menika pratandha kawontenan ingkang ngajrih-ajrihi. Kawontenan kados mekaten kacatet wonten ing salah saweneh hadits rasul. Rikala putranipun Rasululah, Ibahim, seda, ngleresi wonten prastawa grahana sakperangan wonten ing kitha Madinah. Tiyang-tiyang lejeng nggathukaken prastawa grahana kaliyan sedanipun putra Rasulullah Ibrahim.

Wonten setunggaling hadits Abu Burdah saking Abu Musa Radhiyallahu ‘anhu, dipun cariyosaken prastawa grahana ing Madinah :

“Nalikanipun kedadosan grahana srengenge ing Madinah Rasulullah lajeng jumeneng kanthi raos kaget, kados-kados kiyamat badhe dateng. Rasulullah lajeng tindak masjid lan shalat kanthi rukuk lan sujud ingkang panjang. Saksampunipun shalat Rasulullah lajeng ngendika : “Prastawa grahana iku dadi tanda kuasane Allah, dudu karana lahir lan matine sawenehing uwong. Nanging grahana iku kedadean supaya manungsa pada wedi marang Allah. Sakmangsa sira kabeh meruhi prastawa grahana mangka enggala pada dzikir lan nyuwun pangapura marang Allah SWT. (Hadits Muttafaq ‘Alaihi).

Prastawa grahana menika saweneh tandha-tandha keagungan lan panguwaosipun Allah SWT. Kanthi ilmu pengetahuan kita saget langkung kathah nyinau kedadosan-kedadosan ing alam donya menika. Kanthi prastawa grahana menika nedahaken bilih alam menika saestu wonten ingkang ngatur. Allah piyambak ingkang ngatur alam donya sak isinipun  menika kanthi paugeran ingkang sanget teliti lan teratur, sahingga kanthi keteraturan menika saget dipun dadosaken pathokan kangge ngetang wekdal.

وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ دَآئِبَيۡنِۖ وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ ٣٣

“Lan Panjenengane Allah wus nundhukake tumrap sira srengenge lan mbulan kan terus mubeng (ing orbite), lan wus nundhukake tumrap sira bengi lan awan . (QS. Ibahim : 33)

Awalipun manungsa nganggep bilih srengenge lan mbulan menika ingkang ngubengi bumi wonten ing paham geosentris. Sak lajengipun wonten pemanggih bilih ingkang mubeng menika bumi lan mbulan ngubengi srengenge minangka pusatipun tata surya kados wonten ing paham heliosentris. Allah njelasakan bab srengenge, bumi saha mbulan kados ing Al-Qur’an Surat Yunus ayat 5 :

هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلشَّمۡسَ ضِيَآءٗ وَٱلۡقَمَرَ نُورٗا وَقَدَّرَهُۥ مَنَازِلَ لِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَۚ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ ذَٰلِكَ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ يُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ ٥

Panjenengane (Allah) kang wus ndadekake srengenge seminar lan mbulan sumorot lan ditetapake dening Allah manzilah-manzilah (papan-papan) kanggo lakune mbulan iku, supaya sira ngerteni etungan tahun dan etungan (wektu). Allah ora ndadekake kang mangkono iku kejaba kanthi haq. Allah njelasake tanda-tanda (keagungane) marang wong-wong kang padha ngerti. (QS. Yunus : 5)

Ayat menika mboten namung njelasaken bedanipun sifat sinaripun srengenge lan mbulan, nanging ugi benteninipun obahipun srengenge lan mbulan ing orbitipun. Bentenipun gerak orbit menika ingkang ndadosaken srengene menika ketingal tetep bentukipun, lan mbulan ketingal benten-benten bentukipun menika amargi benten-benten papan-papanipun (manzilah-manzilahipun) wonten ing system bumi-mbulan-lan srengenge. Obahipun mbulan lan srengenge saben dintenipun, njedul saking wetan lan angslup ing sisih kilen sejatosipun namung obah ingkang semu. Sebab sejatosipun bumi ingkang obah wonten ing porosipun sedinten setunggal puteran, sahingga ndadosaken suasana rina lan wengi. Sejatosipun mboten namung bumi ingkang obah ing porosipun nanging mbulan lan srengenge ugi mubeng wonten ing orbitipun. Mbulan ngorbit bumi, lan bumi ngorbit srengenge. Srengenge ugi ngorbit wonten ing pusat galaksi.

وَءَايَةٞ لَّهُمُ ٱلَّيۡلُ نَسۡلَخُ مِنۡهُ ٱلنَّهَارَ فَإِذَا هُم مُّظۡلِمُونَ ٣٧ وَٱلشَّمۡسُ تَجۡرِي لِمُسۡتَقَرّٖ لَّهَاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ ٣٨ وَٱلۡقَمَرَ قَدَّرۡنَٰهُ مَنَازِلَ حَتَّىٰ عَادَ كَٱلۡعُرۡجُونِ ٱلۡقَدِيمِ ٣٩ لَا ٱلشَّمۡسُ يَنۢبَغِي لَهَآ أَن تُدۡرِكَ ٱلۡقَمَرَ وَلَا ٱلَّيۡلُ سَابِقُ ٱلنَّهَارِۚ وَكُلّٞ فِي فَلَكٖ يَسۡبَحُونَ ٤٠

“Lan saweneh tanda-tanda (kekuasaane Allah kang gedhe) kanggo sira kabeh yaiku wektu wengi, Ingsun pisahake awan saka bengi, mangka banjur dadi suasana peteng.Lan srengenge lumaku ana ing papan pangubengane.Mangkono iku dadi ketetepane Kang Maha Prakosa lan Maha Ngawuningani.Lan wus Ingsun tetepake tumrape mbulan manzilah-manzilah, sahingga (sakwise mbulan tekan manzilanhe kang pungkasan) bali kaya wujud asale kang cilik. Ora bakal mungkin tumrape srengenge ketemu mbulan, lan wengi uga ora bisa ndhisiki awan, lan kabeh pada mubeng ana ing garis ubenge dhewe-dhewe (QS Yasin : 37 – 40)

Sinaosa ketingalipun srengenge lan mbulan menika lumampah wonten ing margi ingkang sami, nanging mboten mungkin kekalihipun tabrakan utawi nyelaki satunggal satunggalipun, sebab orbitipun benten.

Kanthi kedadosan grahana mbulan ing wekdal menika, Allah nedahaken dhumateng kita panguwaosipun. Nanging ugi Allah paring pitedah dhumateng kita sedaya bilih wontenipun lumampahipun srengenge, bumi lan mbulan menika saged dados pathokan kangge pretangan wekdal. Tumrap tiyang iman, saestu grahana mbulan menika saged nambahi raos taqwa lan saya celak anggenipun kumawula dhumateng Allah SWT. Mangga kita bukteaken bilih pretangan para ahli kita bab wontenipun prastawa ing dalu menika pancen cocok. Ateges bilih saestu Allah paring ilmu kanthi ubengipun bumi mbulan lan srengenge ingkang kasebat kanthi ilmu falaq. Kanthi kita saged mbuktekaken prakiraanipun ilmu pengetahuan menika mboten ateges kita lajeng sombong, ananging kita tambah celak lan bersyukur dhumateng Allah SWT kanthi kita ngucap : “Dhuh Pangeran kula mboten Panjenengan dadosaken menapa kemawon kanthi muspro, Maha Suci Panjenengan (saking sedaya kekirangan), mugi Panjenangan paring pangapunten dhumateng kawula,lan mugiPanjenengan jagi kawula saking geninipun naraka.”

Ma’asyiral Muslimin Rahimakumullah.

Saksampunipun kita rampung  nindakaken shalat grahana lan mendhet hikmah saking prastawa grahana menika, manga kita pungkasi khotbah menika kanthi kita sedaya sami donga nyuwun dhumateng Allah SWT supados kaparingan pangapunten sedaya kalepatan lan dipun paringi pitedah kangge nglajengaken gesang pangibadahan kita dhumateng Allah SWT.

(Donga penutup khutbah)